martes, 21 de outubro de 2014

Edipo en Mérida


 Este verán por fin puiden disfrutar do festival de teatro clásico de Mérida. Foi unha noite morna, cunha brisa tépeda, e no espazo escénico unhas inquedantes máscaras agardaban ós centos de espectadores que se ían asentando no anfiteatro. A impresión de trasladarse na historia aos tempos de Augusto podía percebirse  percorrendo os túneles de acceso ó graderío, onde a iluminación semellaba fachos ardendo, e o rumor dos expectantes furaba na semioscuridade. Perdín a noción do tempo e deixei que a obra me absorbera completamente.
 Os mesmos conflitos do ser humano tantos centos de anos despois, seguen a ser os mesmos. Edipo vai a enfrentarse ó seu destino, e a sí mesmo. Na obra comprendín que a anagnórise que se produce no protagonista, é a mesma que nalgún momento da vida se pode producir en nós. Cando se toma de conciencia de un mesmo, ás veces acontece unha revolución.
  Desta experiencia compartida xurdiu unha reflexión. Vivimos entre un certo determinismo estoico, e un epicureísmo mal entendido. O Fatum, lei cósmica na que todo está determinado polo destino, pon en dúbida a existencia da liberdade, e do libre albedrío. Edipo non é quen de fuxir do seu destino tráxico, e sen sabelo, está dando cumprimento en cada paso que da cara o seu malfado.
 O destino segue a ser un tema de discusión actual. Preguntade quen cree no destino e sempre haberá dúas opinións. Eu concordo con Epicuro na súa mistura de hedonismo e ascetismo e tomo nota dos seus remedios para sobrelevar esta vida: Prescindir do temor a Deus, prescindir do temor á morte, pois non estaremos alí para vivila nin poderemos chorar por nós; e considerar que o único temor fundado é o medo á dor.
 Cando Edipo, envolto na súa extrema desesperación arrinca os ollos para vivir nas tebras, está renunciando ó suicidio, ainda sentíndose indigno da súa existencia. Cando o sangue corría polas meixelas do heroi, eu sentín unha fonda compaixón, e comprendín que os homes e mulleres do século XXI podemos vibrar coas mesmas emocións que os antergos, coas bágoas correndo no aplauso final.



mércores, 9 de xullo de 2014

Versos dende Inglaterra

Na partida de Monsieur.
On Monsieur's Departure, Elizabeth I de Inglaterra.

Sufro sen mostrar o meu descontento,
e amo, inda que deba aparentar odio.
Non me atrevo a expresar o meu sentir,
Parezo muda, ainda que falo por dentro.
Son e non son, en labaradas me conxelo,
pois deixei de ser eu mesma, non son máis miña.

Esta dor é como a miña sombra,
segue o meu voo e voa se a sigo,
acompáñame e fai o que fago,
e aflíxeme a súa pena, que comparto.
Non hai maneira de alonxala do meu peito
ata que a fin das cousas a desterre.

Insúflame unha paixón máis tenra,
pois blanda son, neve derretida,
ou has de ser cruel, amor, e así sexas amable:
deixa que flote ou permite que me afunda.
 Faime vivir con un dulce deleite,
ou déixame morrer para que olvide que teño amado. 

On monsieur's departure

I grieve and dare not show my discontent,
I love and yet am forced to seem to hate,
I do, yet dare not say I ever meant,
I seem stark mute but inwardly do prate.
I am and not, I freeze and yet am burned,
Since from myself another self I turned.

My care is like my shadow in the sun,
Follows me flying, flies when I pursue it,
Stands and lies by me, doth what I have done.
His too familiar care doth make me rue it.
No means I find to rid him from my breast,
Till by the end of things it be supprest.

Some gentler passion slide into my mind,
For I am soft and made of melting snow;
Or be more cruel, love, and so be kind.
Let me or float or sink, be high or low.
Or let me live with some more sweet content,
Or die and so forget what love ere meant.

  Estos son os versos da raíña Sabela I de Inglaterra, que no século XVI, cara 1550, escribía aparentemente para o Duque de Anjou, con quen andaba en negociacións matrimoniais. Mais o certo é que ocultaba o seu verdadeiro destinatario: o duque de Leicester, de quen andivo namorada. Malia súa sona de raíña virxe, ela foi enamoradiza e variada en afectos; e despois do gran desengano que padeceu con Thomas Seymour, seductor que ambicionaba o trono, colleu certo rexeitamento á cuestión do casamento. Muller dunha cultura superior, cuestión pouco habitual na época, tivo unha formación clásica moi ampla, ademáis de estudar outras linguas. Baixo o seu longo reinado de 44 anos, floreceu unha época dourada da literatura anglosaxona, lembremos a Shakespeare e Marlowe, estrelas lucintes no firmamento das letras inglesas que viron cómo as súas obras eran aplaudidas nese tempo, para trascender á eternidade.

luns, 16 de xuño de 2014

O QUE ELA DICÍA. (Maturai Eruttalan Centamputam)

 O QUE ELA DICÍA.



Antes ría con el
    todas as noites,



    as lentas ondas batían
    as súas extensas costas
    e a palmeira
    daba flores coma garzas
    xunto á auga.


os meus ollos era como flores de loto,
os meus brazos tiñan a graza do bambú
a miña fronte confundíase coa lúa.


         Pero agora.





Deste poeta indio pouco sabemos. Foi un poeta da corte Tamil que viviu no século III antes de Cristo.Os seus versos resultan sorprendentes pola plasticidade e a concreción. Abrín un libro de poemas ó azar, ó lado dun andel da biblioteca e atopei este poema que quero compartir con vós.

luns, 2 de xuño de 2014

ROMA, VULNERASTI COR MEUM



  

  Un nunca sabe se vai voltar a Roma, pero iso non importa, porque a Cidade está en nós, está no noso sangue mestizo de colonos e vencidos; levamos a Roma en cada verba, en cada pedra dos camiños, eses que sempre levan a Ela. A Urbs é a cidade aberta no noso imaxinario de Provincia latina.
 Dúas veces pisei a Cidade eterna, e as dúas sen pensar. Era Roma, na deslumbrante luz dourada e morna dun mediodía de xaneiro, atravesando as cortinas ata a cama art decó dun hotel da longa vía Cavour.  Roma tiraba por nós para percorrela sen descanso, ávidos de ver cada rúa, cada fonte, cada inscrición. De Norte a Sur as rúas sucedíanse cruzadas de calexas estreitas, de predios que lembraban as insulae dos antigos, e os nosos pés sentían o latexo dos vellos augures soterrados nos templos en ruina. A noite apreixounos na columna Traxana. Subidos na baranda ficamos mirando o monumento con extrañeza.  Xa facía frío e seguimos camiñando…
 Pola mañá, na Ponte de San Angelo, as estatuas cruzaban olladas baleiras que me estarrecían, el paseaba despistado contracorrente mentres todos parecían ir con presa. O Tévere tiña unha curiosa cor gris, como a cinza que deixa o paso do tempo por este mundo. Así o Circo Máximo parecía un fochanco pantasmal cando a noite o cubriu de escuridade. Ecoaban os berros dos miles de espectadores das carreiras de quadrigas no meu maxín, e case tiven medo. Apenas había luz naquel espazo, e sentín que de detrás de calquera árbore ía sair unha sombra asaltante. Revivín o espíritu da Roma tabernaria, suxa, perigosa, pero tamén gloriosa e fermosísima no Foro, onde roubei laurel, para que Xúpiter alonxe tronadas e Apolo coroe os teus versos.


luns, 5 de maio de 2014

Apertas

  Hai apertas que funden o ferro e a cerna dura. Hai apertas que levan nos brazos todo o lume do sentimentos e todas as verbas palpitando nelas. Apertas sinxelas e efusivas de encontro, e apertas de despedida que son un "ola!, voltamos a vernos!". Esas son as apertas que me gustan. As apertas fermosas que nunca din adeus, máis ben son un repaso ó tempo compartido durante horas, e revivido nuns segundos antes da partida.
 Teño un amigo que é master en abrazos. Chámase Ángel e pode transmitir nun intre de silencio máis que todas as músicas do mundo. O seu sorriso é un corazón coas portas e as xanelas abertas de par en par. Por iso é moi sinxelo dirixirse a el para contarlle calquera confidencia, vanalidade ou preocupación; a súa expresión convida a falar; sabe escoitar coa atención absoluta do confesor da raíña. Estar ó seu carón é un pracer e un privilexio, porque é quen de facerte sentir importante con so quedarse mirando, agardando coa ollada asombrada calquera conversa por pequena e nimia que sexa.
 Aproveito esta xeira para enviarlle unha aperta que sei que será recibida con toda a forza e todo o cariño.

(Para Ángel Castro, que ten a extraordinaria virtude de saber abrazar e escoitar).

xoves, 27 de marzo de 2014

Wislawa Szymborska. A irrepetible discreción


nADA DÚAS VECES     

Nada ocorre dúas veces
e nunca ocorrirá
  Nacemos sen experiencia
morreremos sen rutina.
Inda que foramos os alumnos
máis torpes na escola do mundo,
nunca máis repasaremos
ningún verán nin ningún inverno.
Ningún día se repite,

non hai dúas noites iguais,
dous bicos que deran o mesmo,
dúas miradas nos mesmos ollos.
Onte alguén pronunciaba
o teu nome na miña presenza,
sentín coma se, de súpeto, caera
unha rosa pola fiestra aberta.
Hoxe, cando estamos xuntos,
volvo o rostro cara o muro.
Rosa? Cómo é a rosa?
é flor? ou quizais pedra?
E por qué ti, mala hora,
te enredas nun medo inútil?
Existes, pois estás pasando,
pasarás, - por iso es fermosa.

Sorrintes, abrazados,
intentemos encontrarnos
inda que sexamos distintos
coma dúas gotas de auga"

" O poeta contemporáneo é escéptico e desconfía incluso- ou máis ben principalmente- de sí propio. Con desgana confesa públicamente que é poeta-como se se tratara de algo vergoñento. Neste tempo barulleiro, é máis fácil que admitamos os vicios propios, con tal de causar fortes efectos; móito máis difícil é recoñecer as virtudes, pois están escondidas máis profundametne, e ata un mesmo, non cree tanto nelas".

  Nesta tarde de marzal  apeteceume reler algún poema mentres agardo enchendo o tempo baleiro dun día fresco entre nubes. Escribo non lonxe do mar, tras dunha cristaleira, con xente falando de fondo e algunhas olladas perdidas, para compartir a palabra emotiva, sinxela e fonda da polaca Wislawa Szymborska, premio Nobel no 1996. Recollo parte do seu discurso de aceptación do premio, pois as súas palabras válenme de reflexión extrapolable á vida máis aló dos versos; cántas veces ocultamos o que temos de bo para evitar ser feridos. Cánta piedade se esconde nas almas que queda oculta na brétema do inconsciente!